O clima da Antártida cócese no norte do Atlántico

A península Antártica, a zona onde está unha boa parte das bases científicas, incluídas as dúas españolas, é a rexión do planeta que sufriu xa o maior quentamento debido ao cambio climático. Non está claro por que. Tampouco ten unha boa explicación o feito de que, mentres que no Ártico se reduciu o xeo estival nun 30% dende finais dos anos setenta, no outro lado do planeta, o xeo oceánico se redistribúe, aumenta nuns sitios e diminúe noutro, cun saldo lixeiramente positivo, é dicir, que está a crecer o xeo mariño alí. "Isto parece paradoxal nun proceso de quentamento climático e utilizouse a miúdo para cuestionar a perspectiva amplamente aceptada de que o cambio climático actual ten unha orixe fundamentalmente antropoxénico", sinala John King, experto do Servizo Antártico Británico (BAS nas súas siglas en inglés). Pero agora parece que ese paradoxo se esclarece cunha investigación que desvela unha relación causal entre as anomalías de temperatura no Atlántico Norte e tropical e os efectos do quentamento do continente branco, tanto na redistribución do xeo coma no notable aumento das temperaturas invernais (xuño, xullo e agosto) na península Antártica, cun incremento da temperatura de 5,6 graos centígrados no último medio século.

Identificárase xa a influencia dos cambios no Pacífico sobre o clima antártico no verán austral, xunto co aumento da concentración de gases de efecto invernadoiro na atmosfera e o adelgazamento da capa de ozono. Pero esa influencia non era suficiente para explicar as alteracións rexistradas en inverno, como a redistribución dos xeos, pola que a súa diminución no mar de Bellinshausen se compensa coa enchente no mar de Ross occidental. "O noso achado revela unha forza descoñecida -e sorprendente- do cambio climático que está a actuar no hemisferio Sur: o océano Atlantico", sinalanXichen Li (científico da Universidade de Nova York) e os seus colegas, que presentaron esta investigación no último número da revista Nature. "É máis, o estudo confirma que o quentamento nunha rexión pode ter efectos de longo alcance" "noutra".

Este equipo descubriu que a variabilidade da temperatura da auga no Atlántico Norte e tropical correlacionar claramente con cambios de presión ao nivel do mar en zonas antárticas, o que inflúe no comportamento de xeo, sinala o Comité Científico de Investigación Antártica (SCAR), órgano asesor do Tratado da Antártida.

Pero Xichen Li e os seus colegas non se pararon nesa correlación, senón que comprobaron o efecto con modelos climáticos en ordenador verificando que xeran os cambios observados no continente branco desencadeados pola variabilidade no Atlántico, e non á inversa. "Con este estudo vimos como se redistribúe o xeo Antártico e, ademais, descubrimos que os mecanismos que o controlan son completamente diferentes dos do Ártico", sinala DavidM. Holland, un dos investigadores do equipo.

As anomalías dos xeos débense ás variacións dos ventos asociadas cos cambios nos patróns de presión atmosférica arredor da Antártida, sinala King no seu comentario acerca do traballo dos investigadores da Universidade de Nova York. E eses cambios están conectados coas anomalías de temperatura no Pacífico tropical, onde se orixinan fenómenos atmosféricos que se propagan ata as altas altitudes austrais. Así se pode explicar a variabilidade interanual do xeo mariño antártico no verán austral.

A longo prazo e durante a estación invernal, os efectos do Pacífico non son aparentes, pero si que se manifestan os do Atlántico, que inflúen nos ventos anómalos meridionais e de aí o seu efecto no continente branco. A calor no Atlántico tropical xera cadeas de ondas atmosféricas que se propagan polo globo en dúas semanas e rematan por provocar as baixas presións sobre o Mar de Amundsen, sinalan Xichen Li e os seus colegas no seu artigo en Nature.

"O xeo mariño é un dos maiores retos á hora de modelizar o sistema terrestre", recorda King. "A súa taxa de formación ou fusión está controlada por pequenas diferenzas entre grandes fluxos de calor da atmosfera e o océano, e a súa distribución esta fortemente influída polos ventos e as correntes mariñas", conclúe.